Program Szkół Kosmicznych

Zachęcamy do zapoznania się z Programem Szkół Kosmicznych, w tym z założeniami i celami opracowanego dokumentu. W drugiej części dokumentu znajduje się analiza zakresu programu w odniesieniu do polskiego systemu edukacji.

Prezentujemy również Ewaluację pilotażu Programu Szkół Kosmicznych.

 

Scenariusze lekcji

Poniżej udostępniamy materiały, które są elementem Programu Szkół Kosmicznych:

Jak zbudować bazę kosmiczną na Marsie?
Icon

Jak zbudować bazę kosmiczną na Marsie?

Lekcje mają na celu wprowadzenie uczniów w tematykę misji kosmicznych, w tym przypadku misji załogowej na Marsa, wykorzystując dotychczas zdobytą wiedzę uczniów z obszarów geografii i fizyki. Zajęcia składają się z dwóch lekcji po 45 minut: pierwsza pozwoli zapoznać się z ogólną budową planety i warunkami panującymi na Marsie, druga to projekt bazy marsjańskiej.

Podstawa programowa: fizyka, geografia

Materiały do pobrania:

Baza Kosmiczna na Marsie_scenariusz lekcji

Baza Kosmiczna na Marsie Quiz

Poznajemy planetę Mars - prezentacja

Projektujemy bazę marsjańską - prezentacja

Globalne ocieplenie i emisje CO2
Icon

Globalne ocieplenie i emisje CO2

Zajęcia poświęcone są zagadnieniom globalnego ocieplenia i emisji CO2 oraz ich wpływu
na klimat i pośrednio na życie na Ziemi. W trakcie zajęć uczniowie:

  • rozwiążą quiz wprowadzający w tematykę efektu cieplarnianego i globalnego ocieplenia,
  • przeanalizują zmiany emisji CO2 używając danych satelitarnych z misji OCO-2 (Orbiting Carbon Observatory-2),
  • poszukają korelacji pomiędzy zjawiskami naturalnymi i gospodarczymi a emisją CO2
    w różnych regionach świata,
  • porównają wnioski sformułowane dla poszczególnych regionów,
  • przeprowadzą debatę na temat zjawisk, które mają wpływ na stężenie CO2
    w atmosferze i ich zróżnicowania przestrzennego. W wyniku debaty określą, jakie zjawiska i gdzie należy badać, żeby zobrazować wpływ ocieplenia globalnego
    na środowisko naturalne i warunki życia człowieka,
  • obliczą indywidualne emisje CO2 – swój tzw. ślad węglowy.

Podstawa programowa: geografia

Materiały do pobrania:

Globalne ocieplenie i emisje CO2_scenariusz lekcji

Globalne ocieplenie i emisje CO2_Karty pracy - przykład wypełnienia

Globalne ocieplenie i emisje CO2_Karty pracy oraz instrukcja wypełniania

Globalne ocieplenie i emisje CO2_Zmiany klimatu - quiz kahoot z komentarzami dla nauczyciela

Konturowa mapa świata

Życie na orbicie
Icon

Życie na orbicie

Podczas zajęć uczniowie poznają i dyskutują zagadnienia związane z pobytem człowieka
na stacji kosmicznej:

  • obserwują przelot ISS i innych satelitów na nocnym niebie,
  • poznają zasady ruchu ciał w polu grawitacyjnym i wykonają doświadczenia z tym związane,
  • poznają krótką historię podboju Kosmosu,
  • poznają niektóre wynalazki, które zawdzięczamy rozwojowi technologii kosmicznej,
  • poznają wpływ stanu nieważkości na organizm człowieka.

Podstawa programowa: geografia, fizyka, biologia

Materiały do pobrania:

Życie na orbicie_scenariusz lekcji

Życie na orbicie_Opis zagadnień

Super-Ziemie i poszukiwanie życia poza Układem Słonecznym
Icon

Super-Ziemie i poszukiwanie życia poza Układem Słonecznym

Super-Ziemie to planety pozasłoneczne większe od Ziemi, ale mniejsze od Neptuna. Odkryte Super-Ziemie poruszają się zazwyczaj bardzo blisko swej macierzystej gwiazdy. Ich orbita przypomina tę, którą ma Merkury, lub może być jeszcze bliższa gwieździe. Niektóre z nich poruszają się dużo dalej, w szczególności w tzw. ekosferze, czyli w takim miejscu, gdzie woda, o ile występuje na ich powierzchni, może znajdować się w stanie ciekłym. Biorąc pod uwagę fakt, że prawdopodobnie są to planety zbudowane z podobnych składników jak Ziemia, mogą one stanowić potencjalne miejsce występowania życia w kosmosie.

Podstawa programowa: fizyka, informatyka

Materiały do pobrania:

Super-Ziemie_scenariusz lekcji

Super-Ziemie_Karta pracy

Super-Ziemie_Opis zagadnień

Prezentacja - Super-Ziemie i życie poza US

Ekosfery przykłady

Materiały wideo do wykorzystania w trakcie zajęć:

astrometry

direct_imaging

radial_velocity

transit_method_single_planet

Śmieci kosmiczne
Icon

Śmieci kosmiczne

Zajęcia interdyscyplinarne, dotyczące niebezpieczeństw dla ludzkiego życia, zdrowia  i normalnego funkcjonowania na Ziemi, a także dla naszej aktywności i gospodarowania w przestrzeni kosmicznej, jakie mogą stanowić obiekty naturalne lub będące wytworem naszej cywilizacji.

Podstawa programowa: geografia, fizyka

Materiały do pobrania:

Śmieci kosmiczne_scenariusz lekcji

Śmieci kosmiczne_załączniki

Kratery meteorytowe

Obserwujemy Słońce
Icon

Obserwujemy Słońce

Podczas zajęć uczniowie poznają i dyskutują zagadnienia dotyczące przejawów aktywności słonecznej, interakcji Słońce-Ziemia i sposobów bezpiecznej obserwacji Słońca przez teleskop. Uczniowie poznają:

  • czym jest aktywność słoneczna i w jakich zjawiskach się przejawia,
  • największe naziemne teleskopy słoneczne,
  • czym jest koronograf i do czego służy,
  • czym jest pogoda kosmiczna,
  • jak bezpiecznie obserwować Słońce przez teleskop,
  • jakie misje astronautyczne wysłano w celu badania Słońca,
  • jak powstają zorze polarne,
  • określą zależność pomiędzy natężeniem światła a odległością od jego źródła.

Podstawa programowa: geografia, fizyka

Materiały do pobrania:

Obserwujemy Słońce_scenariusz lekcji

Obserwujemy Słońce_Quiz kahoot z komentarzami dla nauczyciela

Obserwujemy Słońce - Słońce prezentacja multimedialna

Obserwujemy Słońce - Tracking_sunspots

W świecie galaktyk
Icon

W świecie galaktyk

Zajęcia interdyscyplinarne dotyczące ewolucji galaktyk, ich klasyfikacji, sposobów badania ich przeszłości i procesów zachodzących w długich skalach czasowych. Lekcja oparta jest na ogólnodostępnych materiałach filmowych i graficznych obrazujących różnorodność form galaktyk we Wszechświecie.

Podstawa programowa: geografia, fizyka

Materiały do pobrania:

W świecie galaktyk_scenariusz lekcji

 

Układ Słoneczny. Ważenie planet na odległość.
Icon

Układ Słoneczny. Ważenie planet na odległość.

Podczas zajęć uczniowie poznają i dyskutują zagadnienia dotyczące planet i mniejszych ciał w Układzie Słonecznym. Uczniowie:

  • poznają dane fizykochemiczne planet, planet karłowatych, planetoid, komet i pyłu międzyplanetarnego,
  • poznają podstawowe informacje dotyczące sond międzyplanetarnych,
  • dowiadują się na temat metod poszukiwań planet pozasłonecznych,
  • dowiadują się czym jest i na czym polega projekt OGLE,
  • obserwują Galileuszowe księżyce Jowisza,
  • wyznaczają masę Jowisza na podstawie pomiarów ruchu jego satelitów.

Podstawa programowa: geografia, fizyka

Materiały do pobrania:

Układ Słoneczny_scenariusz lekcji

Prezentacja - Układ Słoneczny

Arkusz kalkulacyjny - okresy obiegów satelitów Jowisza

 

Instrumentarium astronomiczne
Icon

Instrumentarium astronomiczne

Podczas zajęć uczniowie poznają zagadnienia dotyczące instrumentarium astronomicznego, które wykorzystywane jest w badaniach Wszechświata. Uczniowie:

  • poznają historię wynalezienia teleskopu,
  • poznają typy teleskopów i ich podział na soczewkowe, zwierciadlane i mieszane (soczewkowo-zwierciadlane),
  • wiedzą do czego służy radioteleskop,
  • poznają wybrane teleskopy kosmiczne,
  • poznają wybrane sondy międzyplanetarne i ich osiągnięcia,
  • wiedzą czym jest spektrograf i do czego służy,
  • wiedzą czym jest Ekstremalnie Wielki Teleskop i Europejskie Obserwatorium Południowe,
  • wiedzą gdzie lokalizuje się budowę obserwatoriów astronomicznych,
  • wiedzą na czym polegają główne aberracje układów optycznych,
  • wiedzą czym jest i do czego służy system optyki adaptywnej,
  • wiedzą jak obsługiwać amatorski teleskop astronomiczny.

Podstawa programowa: geografia, fizyka

Materiały do pobrania:

Instrumentarium astronomiczne_scenariusz lekcji

Instrumentarium astronomiczne_Quiz kahoot z komentarzami dla nauczyciela

Prezentacja - Instrumentarium astronomiczne

Instrumentarium astronomiczne - Prezentacja - Aberracje optyczne

 

 

 

Eksploracja Księżyca
Icon

Eksploracja Księżyca

Istotą lekcji jest zapoznanie uczniów z programami eksploracji Księżyca - ich celami oraz metodami osiągnięcia tych celów, a także zaznajomienie ich z ideami zasobów kosmicznych, górnictwa kosmicznego oraz baz kosmicznych.

Podstawa programowa: fizyka, geografia, informatyka

Materiały do pobrania:

Eksploracja_Księżyca_scenariusz_lekcji

Eksploracja_Księżyca_Karta_pracy_tabela

Życie w świecie oceanów
Icon

Życie w świecie oceanów

Istotą lekcji jest zapoznanie uczniów z koncepcją światów oceanicznych oraz pomoc w zdefiniowaniu Ziemi jako jednej z nich.

Lekcja składa się z dwóch części. Pierwsza jest poświęcona problemowi odnajdywania śladów mikroskopijnego życia na Ziemi na obrazach satelitarnych. W tej części uczeń zapozna się z prezentacją o ekstremofilach, nauczy się posługiwać narzędziem Sentinel EO-Hub i za jego pomocą zobaczy na zdjęciach satelitarnych różnicę pomiędzy wodą o niskim i wysokim stężeniu mikroorganizmów. W drugiej części uczeń spróbuje wybrać cel misji mającej przeprowadzić detekcję życia mikrobiologicznego na jednym ze światów oceanicznych. W tym celu zapozna się z bazą danych zdjęć światów oceanicznych wykonanych przez zakończone już misje kosmiczne. Następnie uczeń wykona mini-prezentację, w której opisze warunki panujące na wybranym przez siebie świecie oraz spróbuje przewidzieć jakie mikroorganizmy mogłyby tam żyć.

Podstawa programowa: fizyka, biologia

Materiały do pobrania:

Ekstremofile_scenariusz_lekcji

Ekstremofile_Kahoot quiz - przykładowe pytania

Ekstremofile_karta_pracy

Zanieczyszczenie nieba światłem
Icon

Zanieczyszczenie nieba światłem

Podczas zajęć uczniowie poznają i dyskutują zagadnienia dotyczące problemów, jakie powoduje nadmierne sztuczne oświetlenie. Podczas zajęć uczniowie:

  • przeprowadzają doświadczenie ze zliczaniem gwiazd widocznych gołym okiem,
  • oglądają film o zanieczyszczeniu światłem i czynnikach, które go powodują,
  • pracują z mapą zanieczyszczenia światłem na świecie,
  • dowiadują się o sposobach minimalizacji szkodliwego nadmiernego oświetlenia.

Podstawa programowa: geografia, biologia

Materiały do pobrania:

Zanieczyszczenie nieba światłem_scenariusz lekcji

Zanieczyszczenie nieba światłem - załączniki

 

Odległości we Wszechświecie. Poznajemy gwiazdozbiór Oriona w wersji 3D i program Stellarium
Icon

Odległości we Wszechświecie. Poznajemy gwiazdozbiór Oriona w wersji 3D i program Stellarium

Podczas zajęć uczniowie poznają i dyskutują zagadnienia związane z pomiarem odległości we Wszechświecie, podziałem nieba na gwiazdozbiory i wykorzystaniem komputerowych atlasów nieba. Podczas zajęć uczniowie:

  • oglądają film o wyznaczaniu odległości w kosmosie
  • odpowiadają na pytania quizu
  • konstruują model 3D konstelacji Oriona na podstawie przeliczonych odległości w skali
  • poznają mitologiczne historie związane z gwiazdozbiorami
  • zapoznają się z programem Stellarium
  • zapoznają się z programem NASA’s Eyes
  • za ich pomocą symulują wybrane zjawiska astronomiczne.

Podstawa programowa: geografia, fizyka, język polski (mitologia grecka)

Materiały do pobrania:

Odległości we Wszechświecie_scenariusz lekcji

Odległości we Wszechświecie - załączniki

Projektowanie naukowej misji kosmicznej
Icon

Projektowanie naukowej misji kosmicznej

Lekcje będą miały charakter prezentacji wiedzy ogólnej o misjach kosmicznych (załogowych/ bezzałogowych), typach eksperymentów kosmicznych, fazach przebiegu misji, rodzajach instrumentów satelitarnych i ich zadaniach. Uczniowie poznają zasady projektowania aparatury kosmicznej, uwzględniając wymagania środowiskowe i techniczne.

Podstawa programowa: fizyka, podstawy przedsiębiorczości

Materiały do pobrania:

Projektowanie naukowej misji kosmicznej_scenariusz lekcji

Projektowanie naukowej misji kosmicznej_opis zagadnień

 

 

Cywilizacje kosmiczne
Icon

Cywilizacje kosmiczne

W proponowanej lekcji przeanalizujemy hipotezę mówiącą, że obce cywilizacje narodziły się losowo w czasie, a ich czas trwania jest skończony. Proponowana lekcja będzie składać się z teoretycznego wprowadzenia niezbędnego do pracy w części praktycznej. W szczególności uczniowie dowiedzą się (i omówią w części praktycznej) powody, dla których cywilizacje kosmiczne (jeśli istniały/istnieją) mogą upaść. W trakcie tego ćwiczenia warto wspomnieć uczniowi, że te powody mogą dotyczyć również naszej cywilizacji.

Podstawa programowa: fizyka, informatyka

Materiały do pobrania:

Cywilizacje kosmiczne_scenariusz lekcji

Cywilizacje kosmiczne_Karta pracy_1

Cywilizacje kosmiczne_Karta pracy_2

Cywilizacje kosmiczne_prezentacja

Cywilizacje kosmiczne_prezentacja pomocnicza

Księżyce Saturna
Icon

Księżyce Saturna

Start sondy Cassini-Huygens nastąpił w 1997 roku, sonda dotarła w pobliże planety w roku 2004, jej zadaniem było zbadanie Księżyców i pierścieni Saturna. Lekcje polegać będą na przybliżeniu uczniom zadań misji Cassini oraz zaznajomieniu ich z najbardziej ciekawymi księżycami planety. Efektem lekcji będzie zaplanowanie przez uczniów szkicu misji badawczej na wybrany Księżyc.

Podstawa programowa: fizyka, geografia

Materiały do pobrania:

Księżyce Saturna_scenariusz lekcji

Instrumenty misji Cassini

Księżyce Saturna_prezentacja

Satelity nawigacyjne i komunikacyjne
Icon

Satelity nawigacyjne i komunikacyjne

Sztuczne satelity, które orbitują wokół Ziemi, codziennie są źródłem rzetelnych informacji wykorzystywanych w wielu branżach. Pierwszy sztuczny satelita – Sputnik 1 – został wystrzelony 4 października 1957 roku, co zapoczątkowało erę podboju Kosmosu. Od kilkudziesięciu lat obserwujemy starania inżynierów i naukowców, aby aparatura umieszczona na sztucznych satelitach i sondach kosmicznych była jak najlżejsza, jak najmniejsza i dostarczała jak najdokładniejszych danych. Działania te generują postęp technologiczny, który przekłada się na poprawę jakości życia ludzkich społeczności. Skupimy się na wykorzystaniu danych satelitarnych, co fachowo określa się mianem downstream (upstream to aktywności związane z wynoszeniem orbitalnym z powierzchni Ziemi). Lekcja obejmuje informacje o satelitach komunikacyjnych i nawigacyjnych oraz ich wykorzystaniu, czyli tzw. segmencie użytkownika.

Podstawa programowa: fizyka, geografia

Materiały do pobrania:

Satelity nawigacyjne i komunikacyjne_scenariusz lekcji

System nawigacji satelitarnej i komunikacja satelitarna_prezentacja

Satelity nawigacyjne i komunikacyjne_załącznik nr 1

Satelitarne obserwacje Ziemi
Icon

Satelitarne obserwacje Ziemi

Lekcje mają charakter prezentacji wiedzy ogólnej o misjach kosmicznych oraz wybranych typach eksperymentów oraz rodzajach instrumentów satelitarnych i ich zadaniach.

Podstawa programowa: fizyka, geografia

Materiały do pobrania:

Satelitarne obserwacje Ziemi_scenariusz lekcji

Sztuczne satelity - wprowadzenie do tematu_prezentacja

Innowacje i transfer technologii
Icon

Innowacje i transfer technologii

  • Co to jest technologia a czym jest technika?
  • Co to jest innowacja?
  • Jak realizowane są innowacje?
  • Ochrona własności intelektualnej
  • Kosmiczny transfer technologii
  • Ekosystem innowacji w Polsce

Materiały do pobrania:

Technology Transfer_prezentacja

Hackathon – pobudzenie pasji i kreatywności
Icon

Hackathon – pobudzenie pasji i kreatywności

Materiał powstał z myślą o nauczycielach, edukatorach i wszystkich, którzy chcą pomóc uczniom w odnalezieniu własnych mocnych stron i talentów oraz w rozwoju w kierunku STEM. Podsumowuje on dwa hackathony organizowane przez Ambasadę USA w Warszawie i zawiera wskazówki oparte na wyciągniętych wnioskach i innych działaniach POLSA.

Załączniki:

Hackathon – pobudzenie pasji i kreatywności_prezentacja

Wpływ globalnego ocieplenia na temperaturę powierzchni Ziemi
Icon

Wpływ globalnego ocieplenia na temperaturę powierzchni Ziemi

Globalne ocieplenie jest obecnie jednym z głównych zagrożeń dla życia i dobrobytu ludzi, a także dla gatunków roślin i zwierząt oraz całych ekosystemów. Lekcja „Wpływ globalnego ocieplenia na temperaturę powierzchni Ziemi” jest 2 częścią bloku 5-ciu lekcji poświęconych problemowi globalnego ocieplenia oraz ocenie jego bezpośrednich i pośrednich skutków z wykorzystaniem technik teledetekcji. Celem tej lekcji jest ocena wpływu zmian klimatu na temperaturę powierzchni lądu (LST) w różnych regionach przy użyciu zdjęć satelitarnych. Analiza trendów LST zostanie przeprowadzona oddzielnie dla dwóch miesięcy w roku – stycznia i lipca.

Podstawa programowa: geografia

Materiały do pobrania:

Globalne ocieplenie a temperatura_scenariusz lekcji

Globalne ocieplenie a temperatura_załącznik 1

Globalne ocieplenie a temperatura_prezentacja

Wszystkie załączniki lekcji dostępne są pod linkiem tutaj

Wpływ globalnego ocieplenia na roślinność
Icon

Wpływ globalnego ocieplenia na roślinność

Lekcja „Wpływ globalnego ocieplenia na roślinność” jest częścią 3 bloku 5 lekcji poświęconych problemowi globalnego ocieplenia oraz ocenie jego bezpośrednich i pośrednich skutków za pomocą technik teledetekcyjnych. Globalne ocieplenie jest obecnie jednym z głównych zagrożeń dla życia i dobrostanu ludzi, a także gatunków roślin i zwierząt, a następnie ekosystemów.
Celem tej lekcji jest ocena wpływu zmian klimatu na roślinność w różnych regionach za pomocą zdjęć satelitarnych. Badana będzie długość sezonu wegetacyjnego, a także intensywność zazielenienia. Wskaźniki obliczone na podstawie współczynnika odbicia fali elektromagnetycznej zostaną wykorzystane do scharakteryzowania aktywności fotosyntetycznej roślin.

Podstawa programowa: geografia

Materiały do pobrania:

Wpływ globalnego ocieplenia na roślinność_scenariusz lekcji

Globalne ocieplenie a roślinność_załącznik 1

Globalne ocieplenie a roślinność_załącznik 2

Wszystkie załączniki lekcji dostępne są pod linkiem tutaj

Wpływ globalnego ocieplenia na klęski żywiołowe
Icon

Wpływ globalnego ocieplenia na klęski żywiołowe

Globalne ocieplenie jest obecnie jednym z głównych zagrożeń dla życia i dobrobytu ludzi, a także dla gatunków roślin i zwierząt, a następnie ekosystemów. Lekcja „Wpływ globalnego ocieplenia na klęski żywiołowe, w szczególności pożary lasów” jest 4 częścią bloku 5 lekcji poświęconych problemowi globalnego ocieplenia oraz ocenie jego bezpośrednich i pośrednich skutków z wykorzystaniem technik teledetekcji. Długość lekcji wynosi 90 minut. Wszystkie części mogą być realizowane, jako oddzielne moduły.
Celem tej lekcji jest ocena wpływu zmian klimatu na klęski żywiołowe, zwłaszcza pożary lasów w różnych regionach, przy użyciu zdjęć satelitarnych. Analiza trendów liczby pożarów lasów i reżimu pożarów w różnych regionach zostanie zbadana i przedyskutowana. Omówiony zostanie wpływ pożarów lasów na ekosystemy, ekonomie i społeczeństwo.

Podstawa programowa: geografia

Materiały do pobrania:

Wpływ globalnego ocieplenia na klęski żywiołowe_scenariusz lekcji

Wpływ globalnego ocieplenia na klęski żywiołowe_załącznik 1

Wpływ globalnego ocieplenia na klęski żywiołowe_załącznik 2

Globalne ocieplenie a klęski żywiołowe_prezentacja

Wszystkie załączniki lekcji dostępne są pod linkiem tutaj

Globalne ocieplenie a zagrożenia naturalne - migracje
Icon

Globalne ocieplenie a zagrożenia naturalne - migracje

Globalne ocieplenie jest obecnie jednym z głównych zagrożeń dla życia i dobrobytu ludzi, a także dla gatunków roślin i zwierząt, oraz ekosystemów. Lekcja „Wpływ globalnego ocieplenia na katastrofy naturalne – migracje” jest 5 częścią bloku 5 lekcji poświęconych problemowi globalnego ocieplenia oraz ocenie jego bezpośrednich i pośrednich skutków z wykorzystaniem technik teledetekcji, modelowania i innych źródeł. Długość lekcji wynosi 90 minut. Wszystkie części mogą być zrealizowane, jako oddzielne moduły.
Celem tej lekcji jest ocena wpływu zmian klimatu na katastrofy naturalne a następnie migracje, zarówno człowieka, jak i ekosystemów w różnych regionach przy użyciu różnych źródeł danych. Przeprowadzona zostanie analiza regionalna.

Podstawa programowa: geografia

Materiały do pobrania:

Globalne ocieplenie a zagrożenia naturalne – migracje_scenariusz lekcji

Globalne ocieplenie a zagrożenia naturalne – migracje_załącznik 1

Globalne ocieplenie a zagrożenia naturalne – migracje_załącznik 2

Globalne ocieplenie a zagrożenia naturalne - migracje_prezentacja